Juridisch aandachtspunt

Politieke column

Met onder meer de afschaffing van de middelingsregeling werd de budgettaire plaat rond gemaakt. De beoogde opbrengst van € 58 miljoen suggereerde preciesheid. Die preciesheid gijzelde vervolgens het debat. Een wijziging van het voorstel zou, zoals vaker de mantra luidt, tot een onaanvaardbare budgettaire afwijking leiden. 

Het is niet bekend of de beoogde opbrengst is gerealiseerd. We weten slechts dat de totale belastingopbrengst over 2023 (het eerste jaar van inwerkingtreding van de afschaffing) met € 14 miljard te laag is ingeschat. Met deze uitkomst rijst weer eens de vraag waarom budgettaire pietje-precies toch steeds zo leidend is in het belastingpolitieke debat.

Zeker ook nu er elders een miljardendans gaande is, waarbij prudentie met de door belastingbetalers opgehoeste centen ontbreekt. Het prijskaartje voor compensatie van de toeslagenaffaire is als een raket van € 500 miljoen naar bijna € 10 miljard geschoten. Als gevolg van een door prinses Laurentien geëntameerde afwijkende route, waarbij gedupeerden hun ‘verhaal’ kunnen doen en er op dat verhaal forfaitaire schadebedragen worden geplakt, werd gekoerst op een nieuwe piek.

Net als haar echtgenoot met het ‘Koninklijke paasei’ (NLF-P 2022/10) weet de prinses waar de pinpas van het ministerie van Financiën ligt. Bovendien kent ze kennelijk de code, want het extra prijskaartje voor haar route is ongeveer € 3 miljard. Die expansie van de geldraket is te gortig. Het demissionaire kabinet heeft de bemanning inmiddels de boodschap gegeven om huiswaarts te keren. 

Als we het over grote centen hebben, mogen de coronabelastingschulden niet ontbreken. Tijdens de coronacrisis kon iedereen zonder toetsing de belastingbetaling stoppen. Deze zeer ruimhartige mogelijkheid werd massaal benut. Veel ondernemers betaalden plichtsgetrouw hun belastingschuld daarna alsnog binnen afzienbare termijn.

Tegelijkertijd is de kater toch pijnlijk. Het bewijs dat je eigenlijk niet te lichtzinnig met belastingschulden moet omgaan, borrelt op uit de cijfers. Op enig moment moest er nog dik € 19 miljard aan uitgestelde belastingschuld worden betaald. Het is nu anderhalf jaar later en de teller van het openstaande bedrag staat nog altijd op € 13 miljard. Betaling schiet dus voor geen meter op.

De vrees is dat een groot deel van deze openstaande belastingschuld oninbaar is. Het kabinet is hierover wat mistig, maar houdt volgens de meest recente inschatting rekening met een bedrag van € 6 à 7 miljard dat in rook opgaat. In oktober 2022 had ik daarentegen de verwachting uitgesproken dat dit wel eens € 10 miljard kan zijn (NLF-P 2022/38). Ik ben bang dat mijn kristallen bol vrij accuraat zal blijken te zijn.

Een groot probleem bij de inning van de nog openstaande belastingschulden is de uitvoeringscapaciteit. Daarvoor heeft de Belastingdienst een oplossing. Een illegale oplossing welteverstaan. Alweer. We wisten al dat bij de uitvoering van de toeslagencompensatie de fiscale wet- en regelgeving niet wordt nageleefd. Bij het opschalen van bezwaarprocedures geldt inmiddels ook het adagium om ‘zo soepel mogelijk’ met de aanbestedingsregels om te gaan (NLF-P 2024/8).

Opnieuw toont de top van de Belastingdienst zich echter compleet verdwaald. Externe partijen hebben zich als een behulpzame Sywert gemeld bij de dienst om invorderingswerkzaamheden voor de coronabelastingschulden voor hun rekening te nemen. Dat mag en kan juridisch helemaal niet op die manier. Belastingstaatssecretaris Van Rij schrijft aan de Kamer dat de juridische aspecten aandachtspunten zijn.

Aandachtspunten? Huh. Je houdt je gewoon aan de wet- en regelgeving, zeker als overheidsinstituut. Punt. Regels gelden niet voor de Belastingdienst, althans volgens de Belastingdienst. Daarmee is sprake van een fundamenteel rechtsstatelijk probleem. De nieuwe belastingchef van Nederland krijgt een erfenis waarvoor een boedelbeschrijving niet misstaat.

Hoe verder? Straks weer uitvoerig bakkeleien over een fiscale maatregel met de opbrengst van een paar miljoen. En door.