Asiel en btw

Politieke column

Het kabinet wil de asielinstroom indammen door via een algemene maatregel van bestuur (AMvB) enkele bepalingen van de Vreemdelingenwet in de ijskast te parkeren. Indien sprake is van buitengewone omstandigheden is deze route volgens diezelfde wet geoorloofd. Het parlement prefereert daarentegen een spoedwet om de Vreemdelingenwet (tijdelijk) te wijzigen, zodat het vooraf kan meebeslissen over de ijskastvulling. Het ontbreken van een meerderheid in de Eerste Kamer maakt de haalbaarheid van een spoedwet echter ongewis, hetgeen het Siberië voor de ijskast (en misschien wel voor het hele kabinet) betekent. Om die reden gijzelt de te volgen juridische route voor asielmaatregelen politiek Den Haag al wekenlang.

Het parlement heeft natuurlijk gelijk, waarmee de fiscaliteit in deze discussie wordt gezogen. Een spoedwet had ook al in de Kamer kunnen liggen. Ik roep een ‘buitengewone omstandigheid’ in herinnering in de zomer van 2009. Belastingheffing over bepaalde pensioen- en lijfrenteaanspraken leek toen plots te verdwijnen, waarna het kabinet een spoedwet lanceerde. Na advies van de Raad van State volgde een pijlsnelle parlementaire behandeling in beide Kamers van in totaal slechts negen dagen. Het kabinet is momenteel al meer dan honderd dagen aan het ruziën…

Het ontbreken van een meerderheid in de Eerste Kamer – waarvan overigens ook (deels) sprake was bij de kabinetten-Rutte I, III en IV – speelt niet alleen het asieldossier, maar ook het Belastingplan 2025 parten. Senator Van Rooijen (50PLUS) heeft zijn kaarten al op tafel gelegd. De oud-staatssecretaris van Financiën hekelt de vervuiling van belastingwetgeving door in één wetsvoorstel verschillende fiscale maatregelen bij elkaar te proppen. Zijn fractie stemt daarom tegen het plan, zo liet hij weten. Nu is hij het enige lid van de fractie, dus het politieke effect van zijn oproep is vooralsnog gering. In het najaar kan er echter zomaar rugwind ontstaan.

Dat komt door de in het Belastingplan 2025 opgenomen btw-verhoging op onder andere cultuur en logiesverstrekking van 9% naar 21%. Deze maatregel roept veel weerstand op. Het is zeer de vraag of deze voorgestelde wijziging een meerderheid in de Eerste Kamer heeft. Echter, de senaat heeft geen recht om een wetsvoorstel te wijzigen (recht van amendement) en kan dit onderdeel dus niet uit het Belastingplan 2025 verbannen naar bijvoorbeeld de thans nog lege ijskast. Om die reden heeft senator Van Meenen (D66) in navolging van de Afdeling advisering van de Raad van State via een motie verzocht om de btw-verhoging onder te brengen in een apart wetsvoorstel, zodat daarover apart kan worden gestemd.

Premier Schoof is dat niet voornemens. Volgens hem is er budgettaire samenhang in het Belastingplan 2025, waardoor maatregelen bij elkaar horen. Dat is niet zo, want fiscale maatregelen hebben bijna altijd een budgettair effect, maar dat is nog geen samenhang. Doordat het kabinet de budgettaire gevolgen van de box 3-arresten in strijd met de eigen begrotingsspelregels buiten het inkomstenkader heeft gehouden, is de opbrengt van de btw-verhoging natuurlijk ook niet meer direct te correleren aan de andere maatregelen van het Belastingplan 2025. De premier hield desondanks voet bij stuk. Van Meenen ook. Zijn motie werd met ruime meerderheid aangenomen. Alleen de coalitiepartijen BBB, VVD en PVV stemden tegen (NSC is niet vertegenwoordigd in de Eerste Kamer). 

Zo zitten de asielmaatregelen en de btw-verhoging min of meer in hetzelfde schuitje. Er lijkt geen meerderheid voor in beide Kamers, maar via een AMvB respectievelijk een verzamelwetsvoorstel tracht het kabinet deze voornemens toch door te drukken. Zullen senatoren hun poot straks stijf houden? ‘Het is nog nooit gebeurd in de Eerste Kamer’, sprak Van Rooijen zijn collega’s bezwerend toe. Ik sluit het evenmin uit. Het Belastingplan 2025 wegstemmen, is een realistisch scenario.