Fictie van vastgoedbijtelling

Politieke column

Werkelijke rendementen belasten, kan niet zonder ficties. Een fictie heeft daarentegen niets met werkelijk rendement te maken. Het is een spagaat waar beleidsmakers maar in blijven zitten. De nieuwste vermogensfictie voor box 3 heet de vastgoedbijtelling. Het is een verzonnen bijtelling. Het is een volledige fictie. Ons wordt voorgehouden dat het bijna de werkelijkheid is. Je krijgt er jeuk van op ongemakkelijke plekken.

Ik zou zeggen: plak gewoon een belastingpercentage op de WOZ-waarde van onroerende zaken en noem het een vastgoedbelasting, en klaar. Welnee, het niet bestaande directe rendement van een niet-verhuurde onroerende zaak moet tot leven worden gewekt. De doctoren van het economisch onderzoeksbureau SEO zijn door het demissionaire kabinet ingevlogen om de operatie uit te voeren. Het klinkt allemaal reuze gewichtig. 

De operatie behelst volgens de onderzoekers een ‘hedonische regressie’ met daarna een imputatie in een steekproef, of zoiets. Tsja, toen ik dat las, zat ik opeens bij het hedonisme en het maximeren van genot. Ben bang dat het er niets mee te maken heeft. Enfin, veel moeilijk gedoe later, luidt de conclusie van SEO dat de vastgoedbijtelling 2,65% moet zijn.

Het huidige eigenwoningforfait boven de inmiddels ruim € 1,3 miljoen (villabelasting) is 2,35%, en dat ligt toevalligerwijze wel erg dicht bij deze uitkomst. Is de gedachte om daarmee het risico op juridische procedures te voorkomen? Het zou zomaar kunnen.

Alleen is die 2,35% niet op een hedonistisch feestje gebaseerd, maar op een ordinaire politieke uitruil om de hypotheekrenteaftrek destijds ongemoeid te laten én stiekem toch een beetje onderuit te halen via een veel hoger eigenwoningforfait. Wonderlijk dat een politieke deal en een ‘hedonische regressie met een imputatie’ op enig moment een bijna gelijke uitkomst krijgen.

Ja, ik ben wat vooringenomen. Dat komt omdat ik bij SEO altijd moet terugdenken aan hun mispeeronderzoek naar het vestigingsklimaat van ruim tien jaar geleden, waarbij ze de belastingopbrengst van brievenbussen op instigatie van de opdrachtgever veel te rooskleuring weergaven (ze rekenden met de opbrengst van bronheffingen die in de praktijk op nihil stonden). Zoiets krijg ik dan niet meer uit mijn hedonistische brein. Deze keer las ik trouwens weer wat leuks. 

De SEO-onderzoekers hebben namelijk een merkwaardig wetgevingstraject voor ogen voor de nieuwe box 3. Zo schrijven zij: ‘Het voorstel wordt na goedkeuring van de Hoge Raad in september 2024 voorgelegd aan de Tweede Kamer.’ Tsja, dat de economische onderzoekers menen dat de Hoge Raad een rol heeft in het wetgevingstraject kun je ze eigenlijk niet eens kwalijk nemen. De pseudowetgever heeft bij box 3 immers wel een erg grote broek aangetrokken. 

Het is opmerkelijk dat demissionair belastingstaatssecretaris Van Rij in de blessuretijd van zijn ambtsvervulling het wetsvoorstel ‘Werkelijk rendement met een dikke fictie’ voor advies naar de Raad van State heeft gestuurd. Ook opmerkelijk dat hij er publiciteit mee zoekt en de vastgoedbijtelling in de schijnwerper zet, terwijl het wetsvoorstel verder nu niet openbaar is. Een goede week wachten en zijn ambtsopvolger Idsinga – die als Kamerlid een passie voor de nieuwe box 3 etaleerde – had deze handschoen meteen kunnen oppakken. Waarom de nieuwe bewindsman hier klemzetten? 

Vooralsnog lijkt er niet veel anders achter te zitten dan een strak tijdschema. Naar verluidt, is er ook informeel contact geweest met de Kamer. Het nieuwe kabinet wordt pas net voor het zomerreces beëdigd, zodat moeilijke kwesties en vragen pas in september weer de volledige parlementaire aandacht hebben. Het geeft bewindslieden wat inwerktijd, maar zorgt er dus kennelijk ook voor dat wetsvoorstellen niet meer opgehouden kunnen worden.

Je kunt het ook als een geste zien. De pijnlijke fictie van de vastgoedbijtelling heeft Van Rij nog voor zijn kap genomen.