Gitzwarte ruling over belastingfraude

Politieke column

Volgens vacatureplatform Indeed is fiscalist de beste baan van Nederland in 2025. De belastingadviseur prijkt in de ranglijst met de beste twintig banen op plek negen, waarbij toch de indruk van dubbeltellingen ontstaat. Of zijn fiscaliteit en belastingen inmiddels twee totaal verschillende disciplines? Je weet het niet. Door het geneuzel over details mis je soms grote ontwikkelingen in het vakgebied. Afgelopen week had ik ook weer zo’n momentje.

Een brief van het ministerie van Financiën geeft namelijk een totaal nieuw inzicht in de rulingpraktijk. Het is anno 2025 kennelijk weer mogelijk om bij de belastinginspecteur zekerheid vooraf te vragen over dubieuze fiscale constructies. Zelfs als het volgens de belastingwet niet kan, en dus strikt genomen fiscale fraude is, kun je naar de Belastingdienst om vooraf zekerheid te krijgen over de consequenties van deze boefachtige handelwijze. Huh, denkt u? Nou, dat dacht ik ook. 

Deze brief is vorig jaar gestuurd aan commerciële bedrijven, waaronder private equity (prikkelend feitje in dit verband). De brief was niet bedoeld voor het grote publiek, maar werd onlangs noodgedwongen toch geanonimiseerd gepubliceerd. Via een specifiek niche kennisplatform – nee, niet het bovengenoemd vacatureplatform – is de niet geanonimiseerde versie geopenbaard. Afzender van de brief: geen verdwaalde nozem, maar een directeur-generaal van het ministerie van Financiën. 

Deze directeur-generaal moedigt de bedrijven aan om ‘proactief afstemming met uw inspecteur’ te zoeken. De topambtenaar meent dat het initiëren van een overleg met de Inspecteur nodig is om ‘vooraf de risico’s helder te hebben’ van frauduleuze constructies. Dat laatste zegt de directeur-generaal trouwens niet, maar zijn mijn eigen woorden. Het schrijven gaat echter wel over de situatie dat de belastingwet wordt overtreden en de Belastingdienst dus eventueel correcties moet opleggen (of dat niet doet, omdat er een Haags tapijtje klaarligt…), zo merkt de directeur-generaal expliciet op.

In het belang van ons land acht de directeur-generaal het dus geoorloofd om een foute ruling af te tikken met de Inspecteur. De bestuurder voorziet ‘een vruchtbaar gesprek met de inspecteur’. Het staat er echt. Tsja, beste fiscalisten én belastingadviseurs, waar doet dit aan denken?

Er was een tijd dat de ruling zich in een dubieus schemergebied bevond om ons fiscale vestigingsklimaat te kietelen. Bedrijven kregen vooraf zekerheid van de Belastingdienst over constructies, zodat zij erop konden vertrouwen dat hun vrolijke interpretatie van de belastingwet door de Inspecteur werd gedeeld. Deze praktijk werd mede door Europese druk als oneerlijke belastingconcurrentie betiteld. 

Laat ik het zo zeggen: de interpretatie van de belastingwet door alle betrokkenen was soms ook wel erg creatief. De wens was de vader van de droomgedachte. Bovendien was het vreemd dat grote bedrijven en investeerders bij de Belastingdienst konden aankloppen, terwijl Jan met de pet aan het Belastingtelefoonlijntje werd gehouden. Nee, die rulings roken niet zo fris.

De bezwering door achtereenvolgende staatssecretarissen dat een ruling altijd gaat over de toepassing van de belastingwet en nooit – ik herhaal: nooit – over belastingontduiking heeft het instrument gered. Kleinere bedrijven werd voortaan ook de mogelijkheid van een ruling geboden, waardoor het niet meer enkel voor de happy few was weggelegd. Bovendien wordt inmiddels maximale transparantie nagestreefd door rulings te publiceren voor een breder publiek.

Het is allemaal mooi, maar waarom begeeft een directeur-generaal van het ministerie van Financiën zich dan in een wereld van twee decennia geleden? De vraag stellen is hem deze keer – vanwege dikke mist – helaas niet beantwoorden.

Het is mij niet bekend of belastinginspecteurs in het land daadwerkelijk meewerken met deze gekkigheid. Ik hoop dat het gezonde verstand daar wel zegeviert. En de directeur-generaal die aanspoort om zekerheid vooraf te vragen voor belastingfraude? Ik weet nog een vacatureplatform.