Fiscale verrassing

Politieke column

Tegenwoordig kent elke formatie een fiscale verrassing. Het voorstel tot afschaffing van de dividendbelasting in 2017 is nog steeds de ongeëvenaarde surpriseparty. De founding fathers van dit idee waren een sms’je aan de premier en een stiekem memo dat geen memo mocht heten, maar wel een memo was. Politieke beginselen of campagnebeloftes kwamen er bij dit onderwerp niet aan te pas. In 2021 gebeurde het omgekeerde. Nadat alle formerende partijen vooraf hadden aangegeven op de 30%-regeling te zullen beknibbelen, bleek deze beperking helemaal niet uit de regeerakkoordtaart te springen. Opeens was de gezamenlijke ambitie om iets met deze regeling te doen namelijk helemaal van tafel gespeeld. Huh? 

Anno 2024 heet het duifje dat uit de formatiehoed is gevlogen de earningsstrippingmaatregel. Kijk, ik was ook verrast door het voorstel tot herinvoering van de rode diesel (met minder accijns), maar die maatregel is duidelijk herleidbaar naar de BBB. Net zoals verhoging van de kansspelbelasting in het verkiezingsprogramma van de VVD prijkt. Dat de PVV de vliegtaks wil afschaffen, maar in de formatie een verhoging van die belasting heeft moeten slikken, zal NSC heugen. En zo kun je doorgaan met vingerafdrukken zoeken. Maar wie o wie is er begonnen over de earningsstripping?

Het gaat hier om een maatregel die de renteaftrek van bedrijven aan banden legt. Over de renteaftrek in de vennootschapsbelasting is al jarenlang veel te doen, want rente wordt (te) vaak enigszins gekunsteld ingezet om de fiscale winst te drukken. Een eerder kabinet maximeerde de renteaftrek in 2019 op 30% van de EBITDA met een maximum van € 1 miljoen, en gaf deze beperking de sexy Engelse familienaam mee. In de parlementaire zoektocht naar centjes – najaar 2021 – bleek de earningsstrippingmaatregel nog wel een standje strenger te kunnen. Althans, een motie op voorspraak van de VVD riep hiertoe op. Het kabinet zorgde voor een nota van wijziging op het toen voorliggende Belastingplan 2022 en kneep daarbij de renteaftrek verder af door het maximum te verlagen naar 20%.

Nederland is met dat percentage strenger dan andere (Europese) landen, die kennelijk rond een aftrekbeperking van 25% zitten. Vanuit het oogpunt van vestigingsklimaat is ‘strenger dan de buren’ niet zo’n slimme insteek. Aan de andere kant is het fiscaal kietelen van de financiering met ‘vreemd’ vermogen geen duurzaam fiscaal beleid. Oftewel, twee uiteenlopende invalshoeken, maar niet echt een halszaak. 

Opmerkelijk genoeg hebben ambtenaren van het ministerie van Financiën in februari 2024 – tijdens de formatie, maar na de Kamerverkiezingen (waarvan akte) – een voorstel geschreven om het aftrekpercentage voor rente toch meer in lijn te brengen met het Europese gemiddelde. Voor de fijnproever: bouwsteentje nummer C03 in de fichebundel. Exact dit voorstel is nu door de formerende partijen overgenomen. En het moet ook nog eens per 1 januari 2025 al ingaan. Met hoge spoed de wijziging van 2022 terugdraaien, luidt derhalve het devies. 

Wie naar het profiel en de fiscale bewegingen van de vier aanstaande coalitiepartijen kijkt, kan vanuit hun individuele beleidsagenda niet goed achterhalen waarom er ruim € 400 miljoen direct en structureel naar extra renteaftrek voor bedrijven zou moeten. Temeer daar het budget momenteel zeker niet tegen de plinten klotst. Deze specifieke maatregel heeft ook zo weinig met materiële ondernemingsactiviteiten te maken. Er is wel wat anders gerichter te verzinnen.

Het is speculeren welke dringende boodschap op de formatietafel is gelegd – en door wie – om de vier partijen te bewegen de renteaftrek in de vennootschapsbelasting acuut te verruimen. Natuurlijk hoeft niet alles wat partijen overeenkomen vooraf in een verkiezingsprogramma te staan. Soms moet je immers handelen naar bevind van zaken. Prima. De kiezer verdient dan wel uitleg van zo’n fiscale verrassing.