Collegegeld student uit India niet aftrekbaar; geen depotstorting (4)

1.1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van belanghebbende tegen de uitspraak op bezwaar van de inspecteur van 8 augustus 2022.

1.2. Bij op de aanslag inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen (IB/PVV) 2016 opgenomen beschikking heeft de inspecteur de nog te verrekenen persoonsgebonden aftrek voor het jaar 2016 vastgesteld op nihil.

1.3. De inspecteur heeft het bezwaar van belanghebbende afgewezen. Tijdens de bezwaarfase heeft de inspecteur belanghebbende niet gehoord.

1.4. De rechtbank heeft het beroep op 21 februari 2023 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: de gemachtigde (per telefoon) en namens de inspecteur [inspecteur] en [inspecteur].

2. Feiten

2.1. Belanghebbende was tot medio augustus 2016 inwoner van India. Hij heeft zich in 2016 gemeld bij de [school] in [plaats 2] voor het volgen van een masterstudie. Nadat de universiteit had gecontroleerd of belanghebbende voldeed aan de materiele toelatingseisen, heeft zij voor belanghebbende een visum aangevraagd. Belanghebbende heeft als bijlage bij het beroepschrift een stuk gevoegd waarin de universiteit heeft geschreven:

III. FINANCIAL MATTERS

In order to proceed with your enrolment at [school] [plaats 2] the following amount must be received by [school] [plaats 2] before the payment deadline of 1 July 2015.

Tuition fee 2015-2016: Euro 13560,00

Living expenses: Euro 10200,00

Total amount ('Guarantee') to be paid: Euro 23760,00.

2.2. Vanaf 2 september 2016 staat belanghebbende in Nederland ingeschreven in de Basisregistratie personen. Hij heeft op 30 juni 2016 een bedrag van € 25.824, zijnde € 15.000 collegegeld en € 10.824 leefgeld, betaald.

2.3. Belanghebbende heeft aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (IB/PVV) voor het jaar 2016 gedaan naar een verzamelinkomen van nihil. In de aangifte heeft hij € 14.750 scholingskosten in aftrek gebracht (€ 15.000 min de drempel van € 250). De inspecteur heeft een aanslag IB/PVV 2016 van nihil opgelegd, de aftrek van scholingskosten niet geaccepteerd en (impliciet) de niet in aanmerking genomen persoonsgebonden aftrek vastgesteld op nihil.

2.4. De inspecteur heeft belanghebbende in bezwaar niet gehoord. Hij heeft dat als volgt gemotiveerd:

Omdat er door meerdere rechtbanken reeds uitspraak is gedaan in de door u gevoerde identieke procedures. In al deze procedures is het beroep ongegrond verklaart door de rechtbanken. Ik ben van mening dat uw bezwaar kennelijk ongegrond is. Hiervoor verwijs ik u naar artikel op basis van artikel 7:3 awb.

2.5. Tussen partijen is in geschil of het hoorrecht in bezwaar is geschonden. Tevens is in geschil of belanghebbende recht heeft op aftrek van scholingskosten. Belanghebbende stelt dat de betaling in juni 2016 een depotstorting is omdat het collegegeld op verzoek van belanghebbende wordt geretourneerd indien hem geen visum wordt verleend. De eerdere betaling is alleen nodig om aan te tonen dat belanghebbende beschikt over de middelen om het collegegeld en zijn kosten van levensonderhoud te betalen. Pas bij aanvang van de studie op 1 september 2016 vond de daadwerkelijke betaling van het collegegeld plaats door verrekening met het in depot gestorte bedrag. Het niet accepteren van de aftrek is bovendien in strijd met het non-discriminatieartikel uit het belastingverdrag met India, aldus belanghebbende.

2.6. De inspecteur meent dat de betaling heeft plaatsgevonden in juni 2016, dus voordat belanghebbende binnenlands belastingplichtige was, en om die reden niet in aftrek kan worden toegelaten.

3. Beoordeling door de rechtbank

3.1. De rechtbank beoordeelt of het hoorrecht in bezwaar is geschonden. Tevens beoordeelt de rechtbank of belanghebbende recht heeft op aftrek van het betaalde collegegeld als scholingskosten.

3.2. De rechtbank is van oordeel dat het hoorrecht weliswaar is geschonden maar dat belanghebbende daardoor niet is benadeeld. Tevens is de rechtbank van oordeel dat belanghebbende geen recht heeft op aftrek van het betaalde collegegeld. Hierna geeft de rechtbank aan hoe zij tot dat oordeel is gekomen en wat de gevolgen daarvan zijn.

Is het hoorrecht in bezwaar geschonden?

3.3. Op grond van art. 7:2, eerste lid, van de Awb wordt de belanghebbende in de gelegenheid gesteld te worden gehoord. Als de belanghebbende niet binnen een door de inspecteur gestelde redelijke termijn verklaart dat zij gebruik wil maken van het recht om gehoord te worden, kan de inspecteur afzien van het horen (zie artikel 7:3, letter d, van de Awb).

3.5. Belanghebbende heeft gevraagd om in bezwaar te worden gehoord. De inspecteur heeft dat geweigerd omdat meerdere rechtbanken de door belanghebbende aan de orde gestelde vraag al hebben beoordeeld.

3.6. De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur belanghebbende de mogelijkheid had moeten geven om te worden gehoord.1 De rechtbank leidt echter uit de stukken af dat er tussen partijen geen enkel geschil is over de feiten. Er is enkel een geschil over de juridische duiding van een betaling. Het houden van een hoorgesprek voegt in zo’n geval niets toe. Belanghebbende is dus door het niet horen niet in zijn belangen geschaad. Daarom zal de rechtbank aan die schending geen gevolgen verbinden.2

Is het betaalde collegegeld aftrekbaar?

3.7. Voor aftrek van scholingskosten komen in aanmerking binnenlands belastingplichtigen of kwalificerende buitenlands belastingplichtigen. Tussen partijen is niet in geschil dat belanghebbende tot 2 september 2016 geen van beiden was en dat het collegegeld voor hem niet aftrekbaar is als het voor die datum was betaald.3 Van betaling is (nog) geen sprake als de betaling dient als depotstorting. Een depotstorting is een betaling die niet strekt tot delging van een schuld.4 Bij een depotstorting heeft het bedrag het vermogen ten tijde van de betaling niet definitief verlaten en kan de belanghebbende er vrijelijk over beschikken.5

3.4. Op grond van artikel 7.43 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) is een student voor elk studiejaar dat hij door het instellingsbestuur voor een opleiding is ingeschreven, aan die instelling collegegeld verschuldigd. Artikel 7.37 van de WHW bepaalt dat de inschrijving openstaat voor degene die aan de voor de studie gestelde eisen voldoet en dat tot inschrijving niet wordt overgegaan dan nadat bewijs is overgelegd dat het verschuldigde collegegeld is of (door een derde) wordt voldaan. De WHW maakt voor de mogelijkheid tot inschrijving geen verschil tussen buitenlandse en binnenlandse studenten. Dat er een speciale regeling geldt voor studenten van buiten de EU (vreemdelingen) volgt dus niet uit de WHW maar dat volgt uit de Vreemdelingenwet, omdat daarin voorwaarden worden gesteld - ook voor studenten - aan de mogelijkheid tot verblijf in Nederland. Artikel 3.41 van het Vreemdelingenbesluit bepaalt dat aan studenten een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd, als bedoeld in artikel 14 van de Vreemdelingenwet, kan worden verleend onder de beperking verband houdende met het volgen van studie. Voor het verlenen van zo’n verblijfsvergunning is onder meer een (voorlopige) inschrijving aan een onderwijsinstelling vereist. Die (voorlopige) inschrijving moet blijken uit een verklaring die is afgegeven door het College van Bestuur van die onderwijsinstelling.

3.5. Uit de door belanghebbende overgelegde stukken blijkt dat de universiteit aan hem onder meer het collegegeld in rekening heeft gebracht om voor hem een visum, dat wil zeggen een verblijfsvergunning als bedoeld in artikel 3.41 van het Vreemdelingenbesluit, te kunnen regelen. Uit hetgeen hiervoor in 3.4 is uiteengezet volgt dat voor die verblijfsvergunning vereist was dat belanghebbende (voorlopig) was ingeschreven aan de universiteit en dat die inschrijving de verplichting tot het betalen van collegegeld met zich brengt. Hieruit leidt de rechtbank af dat belanghebbende het collegegeld verschuldigd was ten tijde van de betaling daarvan omdat juist die betaling een voorwaarde is voor de inschrijving aan de universiteit en die inschrijving vereist was voor het aanvragen van een verblijfsvergunning. De betaling geschiedde dus ter delging van een schuld die door de inschrijving was ontstaan. Daarom kan niet worden gezegd dat geen sprake was van een betaling als bedoeld in artikel 6.40, eerste lid, letter a, van de Wet IB 2001 maar van een depotstorting.

3.6. Aan het in 3.5 weergegeven oordeel doet niet af dat de universiteit ook de mogelijkheid biedt om voor de betaling van collegegeld een machtiging tot periodieke incasso te geven, omdat van een dergelijke machtiging in dit geval geen sprake is geweest.

3.7. Aan het oordeel doet evenmin af dat belanghebbende het collegegeld terug zou hebben kunnen krijgen indien hem geen visum zou zijn verleend. In dat geval zou belanghebbende de inschrijving aan de universiteit hebben kunnen beëindigen. Hij zou dan (net als binnenlandse studenten) recht hebben gehad terugbetaling van een twaalfde gedeelte van het door hem wettelijk verschuldigde collegegeld voor elke maand dat het studiejaar na beëindiging van zijn inschrijving duurde (artikel 7.48, vierde lid, van de WHW).

3.8. Aan het verdrag ter voorkoming van dubbele belasting tussen Nederland en India kan belanghebbende ook geen aftrekrecht ontlenen. Artikel 24, derde lid van dat verdrag bepaalt immers dat de Staten niet verplicht zijn aan inwoners van de andere Staat bij de belastingheffing de persoonlijke aftrekken, tegemoetkomingen en verminderingen uit hoofde van de samenstelling van het gezin of gezinslasten te verlenen, die eerstbedoelde Staat aan zijn eigen inwoners verleent.

Conclusie en gevolgen

Het beroep is ongegrond. Belanghebbende krijgt geen vergoeding voor het griffierecht en de proceskosten.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. A.F.M.Q. Beukers-van Dooren, rechter, in aanwezigheid van mr. W.C.C. Koreman-de Bok, griffier, op 10 maart 2023 en openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op www.rechtspraak.nl.