Vapesbelasting

Politieke column

Het ontvangen van een onbelast maandsalaris bij een dienstverband van 25 of 40 jaar bij dezelfde werkgever gaat de bietenbrug op. Ambtenaren hebben deze zogenoemde ‘diensttijdvrijstelling’ belicht en als je ernaar kijkt, wordt het tamelijk donker. Het heet formeel een evaluatie te zijn, maar het zeer lezenswaardige stuk is niets anders dan een inventarisatie en (historische) beschrijving van deze curiositeit. 

Belastingstaatssecretaris Van Oostenbruggen – die sinds afgelopen donderdag met de benoeming van toeslagenstaatssecretaris Palmen de Douane weer tot zijn fiscale portefeuille mag rekenen – zal de uitkomst de komende tijd wegen. Die Douane is overigens niet bij Van Oostenbruggen beland omdat mijn recente column daar ingelijst is opgehangen (NLF-P 2024/43). Naar het schijnt was het lastig Palmen überhaupt op de toeslagenstoel te krijgen en had zij weinig puf ook de Douane erbij te doen.

De belastingstaatssecretaris zet afschaffing van de onbelaste gratificatie bij een 25- of 40-jarig dienstverband natuurlijk op het lijstje met alternatieve dekkingen voor het uit de wet halen van de btw-verhoging op sport, cultuur en media. Daarvoor is ongeveer € 1,2 miljard per jaar nodig. Met een beoogde opbrengst van € 36 miljoen per jaar voor afschaffing van de diensttijdvrijstelling is er nog wel een gapend budgettair gat te ‘overbietenbruggen’.

In politiek Den Haag is het enthousiasme desondanks onverminderd groot dat genoemde btw-verhoging straks van tafel gaat. Tijdens de woeste onderhandelingen afgelopen week tussen coalitie en oppositie over de onderwijsbegroting is het vanwege de btw-verhoging gereserveerde compensatiebedrag voor schoolboeken alweer elders ingezet. Dat zet natuurlijk wel extra druk op het voornemen de btw-verhoging ook echt van tafel te krijgen. Want zoals de belastingwet straks na instemming door de Eerste Kamer klinkt, zijn schoolboeken dus per 2026 hoger belast, maar is er geen compensatie meer voor deze belastingverhoging beschikbaar.

Toch geven de aangehaalde onderhandelingen over de onderwijsbegroting een indicatie hoe de btw-missie van Van Oostenbruggen eruit gaat zien. Moeizaam. Met nog meer algemene bezuinigingen op het ambtenarenapparaat is het visitekaartje afgegeven dat het lastig blijkt overeenstemming te bereiken over concrete maatregelen. Tenzij een pijnlijke maatregel een positieve toon heeft. En zo komen we bij de afkeer tegen e-sigaretten en vapes.

Het leek een toevallige samenloop: op de dag dat de Kamer sprak over het burgerinitiatief ‘Nicotinee’ om jongeren van het vapen te krijgen, gaf diezelfde Kamer een akkoord voor een vapesbelasting. Deze nieuwe belasting kent twee smaken. 

De eerste behelst een ‘nieuwe’ accijns, waarvoor aanpassing van de Europese tabaksaccijnsrichtlijn noodzakelijk is. De verwachting is dat de Europese Commissie in 2025 deze richtlijn op de schop neemt, maar zeker is dat niet. En als het al lukt binnen Europa de handen op elkaar te krijgen voor een accijns op e-sigaretten, zal implementatie nog enige tijd vergen. 

Een andere mogelijkheid is een nieuwe nationale verbruiksbelasting invoeren op vapes. Ook dat is natuurlijk een complex traject, om over de handhaving van deze nieuwe vapesbelasting nog maar te zwijgen. 

Ambtenaren hebben Kamerleden gewaarschuwd. Voorstander zijn van een belasting op e-sigaretten, betekent nog niet dat je deze moet invoeren. Erg goed is er niet naar de ambtelijke deskundigheid geluisterd, behalve dan naar de waarschuwing dat het niet zomaar is geregeld. Het idee is nu dat de vapesbelasting – via een accijns of via een aparte verbruiksbelasting – in 2029 operationeel is. 

Het moet € 75 miljoen per jaar opbrengen. Dat bedrag is meer een stelpost om de onderwijsbegroting meerjarig rond te krijgen dan een reële inschatting van de opbrengst.

Fijn dat de begroting rond is, maar moeten we nu blij zijn met een vapesbelasting in 2029? Op korte termijn is een alternatief effectiever én beter voor de volksgezondheid: een verbod. Een vapesbelasting is een schaamlap.