Hete herfst

Politieke column

Nu de asielcrisis in politieke zin is beslecht met de aankondiging van een spoedwet, verschuift de oppositionele druk nog meer naar het Belastingplan 2025. Zoals elk jaar zitten daarin zowel wat zure als wat zoete maatregelen. Als ik de belastingplannen van de afgelopen jaren naast elkaar leg, krijg ik niet het idee dat er thans een spannende versie voorligt. Toch wordt het schrappen van het verlaagde btw-tarief op enkele posten, zoals cultuur en logiesverstrekking, als een onoverkomelijke hobbel gepresenteerd door een groot deel van de oppositie. Vijlbrief (D66) kwam woorden tekort om deze belastingverhoging te kapitelen. Het Kamerlid hamerde afgelopen week in het eerste wetgevingsoverleg in de Tweede Kamer over het belastingpakket theatraal op het ontbreken van een impactanalyse. Tijdens zijn eigen bewind was de oud-belastingstaatssecretaris daar ook niet op te betrappen, maar dat terzijde.

De Eerste Kamer is inmiddels helemaal de fiscale weg kwijt. Normaliter beoordeelt de ‘chambre de réflexion’ een wetsvoorstel zodra dit de Tweede Kamer is gepasseerd. De vroegtijdige bemoeienis met het Belastingplan 2025 dat nog bij de buren ligt, verraadt echter ontembare hitsigheid. Het kabinet voerde de temperatuur ook nog wat op door de onlangs in de senaat aangenomen motie om de btw-verhoging onder te brengen in een apart wetsvoorstel niet uit te voeren (NLF-P 2024/36). Daarmee wordt de senaat de mogelijkheid ontnomen het btw-voorstel te verwerpen zonder het hele Belastingplan 2025 te verwerpen. Dit is natuurlijk inherent aan de staatsrechtelijke positie van de Eerste Kamer, zo kun je evengoed betogen. Senatoren willen daar echter niets van weten.

Onder aanvoering van D66 moest belastingstaatssecretaris Idsinga zich vorige week dinsdag in de Eerste Kamer melden. Als een schooljongetje werd hij gehoord over het niet uitvoeren van de motie.

Senatoren voelen aan dat zij vanwege een minderheid van de coalitiepartijen politieke macht in handen hebben. De sfeer werd subiet broeierig. Bovens (CDA) schermde al met het scenario van een novelle in het najaar. Van Rooijen (50PLUS) wilde weten of een verworpen Belastingplan tot uitvoeringsproblemen bij de Belastingdienst leidt. Het is in wezen allemaal prematuur reflecteren.

Meest treurige inbreng: de senator van JA21 wist te vertellen dat als het Belastingplan 2025 wordt weggestemd het Belastingplan 2024 nog gewoon van toepassing is. De rest luisterde met bewondering naar zijn kolder, die inmiddels ook in de samenvatting op de website van de Eerste Kamer staat. Het Belastingplan bevat ‘slechts’ wijzigingsvoorstellen op bestaande belastingwetten en het is geen begrotingswet waarop je kunt terugvallen. Dat Van Rooijen tijdens het uitdelen van billenkoek aan Idsinga zijn eigen periode als staatssecretaris van Financiën memoreerde, is zowel aandoenlijk als veelzeggend.

De uitkomst van het strafuurtje in de senaat: Idsinga stak spreekwoordelijk zijn middelvinger op. De btw-verhoging blijft in het Belastingplan 2025 staan. Dat vind ik dan wel weer grappige koppigheid, want hij had dat onderdeel er zonder al te veel pijn ook gewoon uit kunnen halen. De btw-verhoging is immers binnen de coalitie helemaal geen principieel onderwerp (asiel is dat wel), dus waarom zou je een strijd voeren voor een onderwerp dat politiek gezien niet zoveel boeit?

Het viel vooral op dat staatssecretaris Idsinga zich erg slecht had voorbereid. Zo sprak hij oneerbiedig over ‘de mevrouw van D66’, aangezien hij de naam van senator Moonen (D66) niet wist (een sprekerslijst biedt uitkomst). Ook moest hij zich laten souffleren over het door het kabinet zelf enkele weken geleden nog doorgevoerde flankerend beleid voor de btw-verhoging op schoolboeken. De bewindsman etaleerde ongemak bij zijn optreden. Dat is raar, want na drie jaar Kamerlidmaatschap mag je niet meer verdwaald ogen in de politieke arena. Hitsige senatoren zagen het ook. Zonder politieke behendigheid wordt het een hete herfst.