Streng bij fraude

Politieke column

‘De Belastingdienst is streng waar het moet, zoals bij de aanpak van fraude’, aldus belastingstaatssecretaris Van Oostenbruggen begin maart in een Kamerbrief. Het is ongetwijfeld een aansporing richting de eigen controlemedewerkers om snoeihard in te grijpen bij de fraude met de loonheffingen bij Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT). Deze fiscale fraude via tussenpersonen wordt overigens per 1 april aanstaande beëindigd, want het wordt UHT kennelijk wat te heet onder de voetjes. 

De werkelijke reden is een andere. De mini-toeslagenstaatssecretaris Van Dam was bikkelhard over UHT en sorteerde in zijn recente advies voor om de werkzaamheden voor een groot deel te verleggen naar de stichting van prinses Laurentien (NLF-P 2025/3). UHT krijgt daardoor minder werk en dus is de fiscale fraude niet meer nodig om de bedrijfsvoering te continueren. Oftewel, UHT stopt niet met de fraude vanwege een opborrelende moraal of een knagend geweten. UHT stopt met de fraude, omdat het simpelweg nu goed uitkomt.

Tot 1 april vindt de fraude wel nog gewoon plaats en worden werknemers doelbewust buiten de loonheffing gelaten. De eerste onjuiste aangiftes zijn hoogstwaarschijnlijk verricht. Vanaf heden start de Belastingdienst met het opleggen van – gezien het grote aantal werknemers – torenhoge naheffingsaanslagen. Deze bedragen worden tot 1 april weliswaar nog gecompenseerd aan tussenpersonen, maar niet volledig. 

De fraudeurs staan in elk geval zelf aan de lat voor de (hoge) bijdrage Zorgverzekeringswet. En ook de schenkbelasting over het ontvangen compensatiebedrag zal voor rekening van de fraudeurs zijn. Uit het antwoord op Kamervragen blijkt bovendien dat het loonbelastingdeel van de naheffingsaanslag niet wordt gecompenseerd (slechts het deel dat ziet op de premies werknemersverzekeringen), waardoor de naheffingsaanslag in de vorm van een eindheffing met gebruteerde bedragen weinig aanlokkelijk zal zijn voor de fraudeurs. 

Bij een eventueel verzoek om een niet-gebruteerde naheffingsaanslag moet er daarentegen wel sprake zijn van verhaal van de loonbelasting op de werknemers (aangezien anders het niet-verhaalde deel opnieuw als belastbaar loon kwalificeert). Oftewel, de door UHT voorgestelde compensatieroute rammelt en zal de fiscale fraudeurs ongerust maken. Het is goed nieuws dat de fraudeurs zelf wel op de blaren moeten zitten.

Er is meer. Volgens de vigerende regels is strafrechtelijke afdoening aan de orde voor de betrokkenen, want enkel het betalen van deze – deels gecompenseerde – gigantische naheffingsaanslagen volstaat niet (NLF-P 2024/46). Anders kunnen we per direct de FIOD ook wel opheffen. Op basis van het gelijkheidsbeginsel komt er dan geen enkele fiscale fraudeur meer in aanmerking voor het strafrecht en blijft het bij het betalen van naheffings- en navorderingsaanslagen en eventuele boetes.

Zal strafrechtelijke afdoening daadwerkelijk worden ingezet binnen UHT of is er al een berucht Haags tapijtje in aantocht? Wat het ook wordt, het is wenselijk de gebrekkige belastingmoraal op het departement eens te belichten. Onderzoek is goed gebruik als er iets stinkt. 

Toen er enkele jaren terug een geur van discriminatie opdook binnen de Belastingdienst, werd er meteen een externe expert ingeschakeld. Deze bobo kon discriminatie niet aantonen maar ook niet uitsluiten, zo schreef hij in zijn advies. Prompt was de politieke en ambtelijke top er als de kippen bij om bij het Openbaar Ministerie aangifte te doen tegen de eigen medewerkers. Op basis van een paar foute opmerkingen op aangetroffen documenten en wat curieuze selectiecriteria bij specifieke casussen kreeg de hele dienst zelfs ‘institutioneel racisme’ in de mik geschoven. 

Medewerkers zijn nog verbolgen over de lafheid waarmee zij door de eigen dienstleiding voor de bus zijn gegooid. Dat gevoel is voorstelbaar. Juist om die reden is het nu wachten op een aangifte van medewerkers tegen de ambtelijke en politieke top wegens het aanzetten tot, en medeplegen van, belastingfraude in de loonheffing.